Zaburzenia odżywiania - co to, objawy i przyczyny

Problematyka zaburzeń odżywiania interesuje wielu specjalistów i pacjentów, szczególnie w kontekście zmian współczesnego stylu życia oraz coraz większego nacisku na wygląd. Różne formy tych zaburzeń, opisane w międzynarodowej klasyfikacji ICD-10, mogą przybierać rozmaite postaci i ujawniają się u osób w różnych grupach wiekowych. W Femilite zwracamy uwagę nie tylko na aspekt metaboliczny, ale także na psychologiczny i społeczny wymiar zdrowia. Przy zaburzeniach odżywiania ta wielopłaszczyznowość jest szczególnie ważna. Każda osoba zmagająca się z takimi trudnościami może wymagać wszechstronnego wsparcia, obejmującego konsultacje lekarskie, edukację w zakresie żywienia oraz psychodietetyczne doradztwo.

Co to zaburzenia odżywiania?

Zaburzenia odżywiania stanowią grupę stanów psychicznych, w których znacznemu zaburzeniu ulega sposób przyjmowania pokarmów i postrzegania masy ciała. W klasyfikacji ICD-10 znajdują się pod numerem F50. Wspólnym mianownikiem zaburzeń odżywiania jest nierzadko nieprawidłowa kontrola zachowań żywieniowych, przy jednoczesnym wysokim poziomie lęku, frustracji czy niekorzystnych przekonań na temat własnej sylwetki.

Jakie są zaburzenia odżywiania? Jadłowstręt

Jadłowstręt psychiczny, sklasyfikowany w ICD-10 jako F50.0 (oraz jego atypowa odmiana F50.1), charakteryzuje się znaczną utratą masy ciała, którą dana osoba celowo wywołuje i podtrzymuje. Najczęściej rozpoznaje się go u dziewcząt w okresie dojrzewania, ale może występować też u chłopców czy dorosłych, niekiedy nawet w okresie późniejszym. Choroba wiąże się ze specyficznym lękiem przed przybraniem na wadze i z utratą kontroli nad masą ciała. Wyraża się to przez restrykcyjne ograniczanie ilości jedzenia, nadmierną aktywność fizyczną, a czasem też prowokowanie wymiotów.

Zaburzenia odżywiania, rodzaje – żarłoczność

Innym przykładem jest żarłoczność psychiczna, występująca w ICD-10 jako F50.2 (oraz F50.3 w wersji atypowej). Polega ona na cyklicznych napadach przejadania się, po których następują zachowania kompensacyjne – takie jak prowokowanie wymiotów lub stosowanie środków przeczyszczających. Pacjent często skupia się na kontroli masy ciała, odczuwając silną potrzebę utrzymania określonej sylwetki. Każdy epizod przejedzenia przynosi z jednej strony ulotną ulgę, a z drugiej poczucie winy i konieczność niezdrowych zachowań celem skorygowania przyjętych nadmiarowo kalorii. Stan ten może prowadzić do wahań wagi, zaburzeń elektrolitowych czy problemów żołądkowo-jelitowych.

Jakie są zaburzenia odżywiania? Pozostałe

>Klasyfikacja ICD-10 wyróżnia również inne postaci zaburzeń odżywiania (np. F50.4 – przejadanie się związane z innymi czynnikami psychologicznymi czy F50.5 – wymioty związane z czynnikami psychicznymi). Zalicza się do nich sytuacje, w których zachowania żywieniowe odbiegają od normy w następstwie stresu lub traumatycznych przeżyć. Obserwuje się na przykład epizody niekontrolowanego jedzenia podczas żałoby czy nagłe napady wymiotów o podłożu emocjonalnym. W części przypadków nie spełniają one ścisłych kryteriów jadłowstrętu czy bulimii, jednak wyraźnie pogarszają jakość życia. Istnieją również sytuacje nietypowe, w których pacjent cierpi na zaburzenie pica – potrzebę spożywania produktów nienadających się do jedzenia lub nieprzetworzonych składników żywności, których nie powinno się spożywać, co również jest klasyfikowane w tej samej grupie zaburzeń (F50.8).

Zaburzenia odżywiania – objawy

W obrazie klinicznym często spotyka się zdecydowane zmiany masy ciała (wyjątkowo niska czy gwałtowne jej wahania), nieprawidłowe zachowania w obliczu jedzenia, takie jak unikanie posiłków, kompulsywne przejadanie lub prowokowanie wymiotów. Pojawiają się też zaburzenia ze sfery psychicznej: obniżone poczucie własnej wartości, obsesyjne myślenie o kaloriach i sylwetce, wycofywanie społeczne, kłamstwa na temat ilości spożywanego jedzenia, nieadekwatne poczucie winy czy lęk. Stan zdrowia może ulec dalszemu pogorszeniu, na przykład przez niedobór składników odżywczych, zmiany hormonalne, zanik miesiączki u kobiet lub przeciwnie – ryzyko wystąpienia chorób związanych z otyłością.

Czy mam zaburzenia odżywiania?

Dobrze jest zwrócić uwagę, czy napady głodu lub głodówki wpływają na codzienne funkcjonowanie, a także czy kierujemy się nadmiernym lękiem przed przytyciem. W przypadku wątpliwości najlepszym pomysłem jest konsultacja z psychodietetykiem, który obiektywnie przeanalizuje relację z jedzeniem.

Zaburzenia odżywiania – przyczyny

Czynniki prowadzące do wystąpienia zaburzeń odżywiania pozostają złożone i wielopłaszczyznowe. Znaczenie mogą mieć genetyczne predyspozycje, trudności w radzeniu sobie z presją otoczenia (zwłaszcza presją estetyczną czy modą na smukłą sylwetkę), traumatyczne doświadczenia, a nawet dysfunkcje rodzinne. Wpływ mają też cechy osobowości, takie jak perfekcjonizm czy wysoka potrzeba kontroli.

Jak leczyć zaburzenia odżywiania?

Terapia wymaga zespołowego podejścia – opiera się nie tylko na leczeniu farmakologicznym w określonych przypadkach, ale też na połączeniu psychoterapii z pomocą dietetyków oraz lekarzy specjalistów. W Femilite proponujemy pacjentkom skoordynowany program, w ramach którego psychodietetyk zapewnia nie tylko wsparcie w układaniu planu żywieniowego, ale też pomaga w zrozumieniu mechanizmów emocjonalnych, wpływających na zachowania związane z jedzeniem.